Inasemekana Mwalimu Julius K. Nyerere aliwahi kusema kuwa ‘Kiswahili ni lugha maskini’. Mimi sikubaliani na msemo huo. Naamini Kiswahili, kama lugha yetu ya taifa, inaweza kabisa kutumika katika mfumo wetu wa sheria, elimu na utawala tena wala haitachukua karne kufanya hivyo kama tukiamua kufanya hivyo leo. Lugha hii inajitosheleza na kama zilivyo lugha nyingine inakopa – wala haiombi au kuazima – maneno kutoka kwenye lugha zingine na kuyatumia kwa mujibu wa kanuni zake za kisarufi na kifasihi. Kukopa si ishara ya umaskini. Kuombaomba na kuazimaazima ndio ishara ya umaskini. Hata hiyo lugha ya Kiingereza haikukua kwa kutumia utajiri wa maneno yake yenyewe tu au kwa kutoa vizingizio vya umaskini wa lugha. Ilikua baada ya kuukataa uhodhi/ukiritimba wa lugha ya Kilatini. Hivyo Kiingereza kikapewa hadhi yake na kikakopa maneno kedekede ya Kilatini na Kiyunani/Kigiriki hasa yale ya kisayansi na kisheria. Sioni kwa nini tusifanye hivyo hivyo kwa Kiswahili hasa ukizingatia kuwa Kiswahili ambacho tunakitumia mtaani ambacho nakiita ‘Kiswanglishi’kukitofautisha na ‘Swanglish’ tayari kinafanya hivyo. Wananchi tunaotumia Kiswahili kila siku tumeshapiga hatua. Tatizo ni waliohodhi sera ya lugha. Kama wahenga wetu walivyotuasa, ‘nguo ya kuazima haisitiri matako’!
About the Author: Chambi Chachage
Assistant Professor and founder of @Udadisi/Profesa Msaidizi na Muasisi wa @Udadisi - https://udadisi.com/chambi-chachage/
Akaunti ya Twita/Twitter Handle: @ChambiChachage
3 Comments
Comments are closed.
Chambi mimi sikubaliani na muono wako wa kubadilisha mfumo tulionao sasa na kuwa na ule wa kiswahili 100%. Nadhani inabidi utazame pande ambazo huna experience nazo, nazo ni science and business. Kiswahili hakijitoleshi kufunza hizi sector mbili.
Anonynomous asante kwa kuchangia. Naomba utoe sababu za kwa nini hukubaliani na muono wangu. Hiyo sababu uliyoitoa haijitoshelezi maana nimesoma sayansi mpaka A-Level na nilichukua baadhi ya kozi za Sayansi na Biashara nikiwa Chuo Kikuu. Kuna vitabu vingi nilivyotumia vinavyoonesha kuwa Kiswahili kinajitosheleza katika hizo sekta mbili hasa ukitumia hiyo kanuni iliyoitumia Kiingereza kukopa/kuazima/kuiba maneno kutoka kwenye lugha zingine. Angalia Kamusi yako ya Kiingereza kuna sehemu ina asili ya kila neno la Kiingereza uona lilikopwa wapi. Hata Kiarabu kimekikopesha Kiingereza maneno muhimu ya Hesabu. Na Kiswahili pia kimekikopesha Kiingereza maneno.
nafikiri tunasoma ili tupate maarifa na ujuzi bila kujali lugha inayotumika.Lugha ni chombo kinachotuwezesha kuwasiliana TU!Ikiwa WATANZANIA tutatumia KISWAHILI kufundishia watu wetu wakaelewa vizuri kile kinachofundishwa nafikiri hata wageni wanaokuja kusoma itabidi wajifunzze kiswahili.Siku zote lugha ni matumizi kadri inavyotumika sana ndivyo inavyokua.HATUSOMI ILI KUJUA KINGEREZA,TUNASOMA ILI KUPATA MAARIFA,UJUZI NA STADI.